«مصلحِ آخرالزمان» یکی از معدود مفاهیمی است که در اغلب ادیان آسمانی یا غیر آسمانی از آن سخن به میان آمده است. در اغلب ادیان آسمانی علی‌الخصوص ادیان سامی (اسلام - یهودیت - مسیحیت)، مصلح یا منجیِ آخرالزمان دارای نام، شخصیت، اوصاف و احوال خاص و منحصر به فردی است.
در دین اسلام این شخصیت با نام « مهدی » شناخته شده است. این نام برگرفته از روایتی نبوی است که در آن رسول خدا اصحاب را به مهدی «بشارت» می‌دهد، که زمین را پر از داد می‌کند. با این که در باب این مفهوم در میان فرق مختلف اسلامی اختلافاتی به چشم می‌خورد، ولی باز هم در این که مهدی وجود دارد، یا دست‌کم، وجود خواهد داشت شکی در میان قاطبه‌ی مسلمانان دیده نمی‌شود. اهل تشیع مهدی را با عنوان « قائم آل محمد (ص) » معرفی می‌کنند و بر این اعتقادند که او از خاندان رسول خداست. بدنه‌ی اصلی امامیه، یعنی شیعیان دوازده امامی (اثنی عشریه)، با شواهد نسبتا متقنی مهدی را از نسل نهم حسین بن علی - علیهما السلام - می‌دانند و معتقدند او هم اکنون زنده است و در غیبت به سر می‌بَرَد. بنابراین آموزه‌ی «مهدویت» در شیعه با مفاهیمی چون «غیبت» و «ظهور» پیوند ویژه‌ای یافته است. شیعیان ظهور منجی را منوط به احراز شرایطی می‌دانند که مهم‌ترین‌ش آمادگی خود شیعیان است. ظهور دولت مهدی و شرح خصوصیات آن از جمله کلیدی‌ترین مباحثی بوده است که میان دانشمندان شیعه بررسی می‌شود.
در همین راستا دکتر مصطفی دلشاد تهرانی که در کتابی با عنوان «دولت مهدی (ع)، سیرت مهدی (ع)» به مسئله‌ی مهدویت پرداخته است. این کتاب با رویکردی روایی و نقلی در پی بیان اوصاف زمانه‌ای است که در آن صلح، امنیت، ایمان و عدل حاکمیتی ابدی می‌یابد و این همه در پی ظهور و انقلاب مهدی (ع) است که رخ خواهد نمود. نویسنده در بیانی که در مقدمه دارد این گونه چارچوب‌های بحث را روشن می‌کند:
" دولت مهدی (ع)، سیرت مهدی (ع) عنوانی است برای آشنایی با جلوه‌هایی از دولت کریمه و سیرت جلیله‌ی امام زمان (عج). بحثی در چگونگی شکل‌گیری دولت آرمانی مهدی (ع) و ویژگی‌های آن دولت، و نگاهی به سیرت انقلابی و اصلاحیِ آن حضرت و چگونگی احیای زمین و آدمیان در پرتو عدالت و ظهور امنیتِ فراگیر در عالم، و مروری بر سیرت اقتصادی، سیرت فرهنگی، سیرت اجتماعی، سیرت مدیریتی و سیرت فردیِ والاترین ثمره‌ی نبوت و امامت. "
آن چه هر اهل مطالعه‌ای را راغب به خواندن این کتاب می‌کند ایجاز و اختصار مثال‌زدنیِ آن است. استاد دلشاد تهرانی در چیزی حدود 60 صفحه این بحث را با به کارگیری چندین روایت از منابع مختلف شیعه و سنی جلو می‌برد. ایشان در کنار نقل احادیث و اخبار معتبر، به بسیاری از متون یا اشعار دیگر هم برای غنای اثر خود متوسل شده اند که به زعم بنده بسیار موفق بوده‌اند و لطمه‌ای به ایجاز سخن‌شان نزده است. نویسنده‌ی این کتاب در ذکر منبع و مرجع وسواس و دقت زیادی به خرج داده‌اند و هیچ نقل قولِ ساده‌ای را بدون ارجاع نگذاشته‌اند. ایشان برای نگارش همین 60 صفحه، 47 منبع و ماخذ را ذکر کرده‌اند. آیا حیف نیست که ما برای شناخت امام عصرمان چند صفحه از این کتابِ هفتصد تومانی را ورقی -هرچند کوتاه- نزنیم؟
شناسنامه‌ی کتاب: دولت مهدی (ع)، سیرت مهدی (ع)/ مصطفی دلشاد تهرانی - تهران: انتشارات دریا، 1382. قیمت: 7000 ریال
من این توفیق را داشته ام که چندین بار در جلسات مباحث این استاد گرانقدر حضور داشته باشم. یک خصوصیت بارز در ایشان این است که بسیار موشکافانه بحث های مختلف دینی مخصوصا شیعی را بیان کرده اند. البته ایشان همواره مباحث را درون دینی مطرح می کنند.
اما سوال من شاید یک سوال متداول برون دینی باشد. آیا انسان باید با امید به ظهور منجی زندگی کند؟چگونه انسانی با چگونه تفکری نیازمند منجی است؟ آیا نیاز به منجی مختص بینش دینی و بینش هایی نست که به دنبال آرمان شهر هستند؟
پرسش هایی که مطرح کردی بسیار جای تامل و تدقیق دارد. راستش من تا به حال از این موضع به انتظار و مهدویت نگاه نکرده بودم؛ این که نیاز ما به منجی و ظهور او چیست؟ یا حتی این که نیاز ما به اعتقاد به ظهور منجی چیست؟ مشخصا سوال دوم سوالی است که در فلسفه به آن پرداخته شده است.
کیرکه‌گارد، فیلسوف و عارف دانمارکی، متفکری ایمان گراست که به جای صحبت از خود مسیح ما را به صحبت درباره ی ایمان به مسیح دعوت می کند. در این جا هم شاید بد نباشد به جای پرداخت بیش از حد به مهدی، به این بپردازیم که ایمان یا حتی اعتقاد به وجود منجی و ظهورش چقدر بر زندگی ما موثر است و اساسا چه کسانی به این ایمان می رسند. و آیا لزوما آنها آرمان‌گرا و آرمان‌شهر‌طلب هستند؟
ممنونم ... چرا که روزنه ی جالبی برای یک پست جداگانه در اختیارم گذاشتی.
بعضی مطالب مثل ظهور منجی انقدر در جاهای مختلف دستمالی شده که تبدیل به یه مساله سهل و (ممتنع که نه) مهم شده است.
چند شب پیش برام یه سوال پیش اومد گرچه می دونم این سوال از قسمت عوام ذهنم بلند شده ولی برام جالبه... اگه جواب بدی ممنون می شم...
امام زمان وقتی ظهور می کنه که جامعه خوب (و همه صفات های هم ارزی که شما بلدید) باشه ؟ یا بد(و همه صفات...)؟