محفل

خدایا عقیده مرا از دست عقده ام مصون بدار!

محفل

خدایا عقیده مرا از دست عقده ام مصون بدار!

یادداشتی بر یک مباحثه، نقدی بر یک مجادله

مصاحبه‌ای که دکتر سروش با یک نشریه‌ی هلندی داشت سرآغازی شد بر دور جدید مباحثات و مجادلات پیرامون مسئله‌ی بسیار مهم «وحی و نبوت» که یکی از اصلی ترین معتَقَدات دین اسلام است. مسئله‌ای که تاکنون تفسیرهای گوناگونی از آن صورت گرفته است. این گونه بحث‌ها آن طور که از تاریخ برمی‌آید در مجامع علمی سابقه‌ای طولانی دارد.(برای آگاهی از سابقه‌ی این مباحث ن.گ. خرمشاهی، بهاءالدین – «پاسخهایی به قران ستیزان») هرچند اکنون شخصیت‌های بسیاری از «عبدالعلی بازرگان» گرفته تا «عطاالله مهاجرانی» در این وادی قلم‌فرسایی کرده‌اند، اما اکنون با توجه به نامه‌نگاری دو جانبه‌ی بین «آیت‌الله. سبحانی» و «دکتر سروش»، باید مباحثه‌ی اصلی را مکاتبات یا مناظرات احتمالی مابین این دو شخصیت دینی ایران قلمداد کرد.


با این حال رسانه‌ای شدن و سطحی شدن این بحث‌ها باعث شد این موضوع به شدت در کانون توجه اقشار مختلف جامعه قرار گیرد و واکنش‌های بعضا ناخوشایندی را هم از برخی عوام شاهد باشیم.(برای نمونه سخنرانی مجید مجیدی کارگردان نامی ایران در اختتامیه‌ی یک مسابقه‌ی فیلم‌سازی را به خاطر آورید که با پوشش کامل خبری از سوی صدا و سیما در بخش خبری 20:30 نیز روبرو شد) به نظر می‌رسد این موضوع سبب شد تا این مباحثه از بسیاری از ظرایف و ریزه‌کاری‌های یک بحث علمی و دقیق محروم باشد و در فضایی غیرت‌زده و جنجالی پی گرفته شود. شاهد این مدعا نیز به عقیده‌ی نگارنده تشتت آراء و عدم استحکام نظری ادعاهای طرفین دعواست؛ سخنان دکتر سروش بیش از آن‌که به روشن شدن مسئله و حل مشکل فهم ادعاهای ایشان کمکی کند، مخاطب را در تعلیق و ابهام فرو می‌برد. پاسخ‌های آیت‌ا... سبحانی هم به تبع سروش چندان به عمق مسئله نفوذ نکرده و تنها به ذکر تناقضات ظاهری و نقص‌های سطحی مصاحبه‌ی سروش اکتفا می‌کند.


نکته‌ی دیگری که حایز اهمیت است، ورود مراجع عظام تقلید به این چالش هاست. بگذریم از این که مدتی است آیت الله سبحانی هم با انتشار رساله‌ی توضیح‌المسایل به جرگه‌ی مراجع وارد شده است، اما یکی دیگر از مراجع در اظهار نظری عجیب دکتر سروش را با سلمان رشدی، نویسنده‌ی آیات شیطانی، مقایسه کرد. (منبع: آفتاب نیوز) این قبیل اظهار نظرها می‌تواند نوع برخورد مردم را با این مباحث وارد حوزه‌های احساسی کرده و به کورتر شدن این گره کمک کند.


این همه را بگذارید در کنار گلایه‌های سیاسی سروش از سبحانی و همچنین آه و حسرت‌های سبحانی از فاصله گرفتن سروش از اسلام ناب محمدی و ببیندید که چگونه قرار است در چنین محیطی یکی از مهم‌ترین مباحث کلامی تاریخ اسلام به نتیجه برسد! گویی قرار نیست هیچ کاری در ایران خارج از فضایی پرحاشیه پرداخته شده و به نتیجه برسد.


البته مناظره‌ی حضوری طرفین در مکانی بی‌طرف و به دور از هیاهو هم می‌تواند به بهتر فهمیده شدن ادعاهای طرفین کمک شایانی کند. در چنین مناظره‌ای دست کم می‌توان انتظار داشت صحبت‌های دو طرف از تکلفات بیهوده‌ای، که در متن نامه‌ها دیده می‌شد، پیراسته باشد. ضمنا این مناظره در صورت برگزاری رویدادی است که در یک دهه‌ی اخیر بی‌سابقه بوده و می‌تواند فصل نوینی در تعاملات بین روشنفکران و روحانیون بگشاید.

نظرات 2 + ارسال نظر
SAJJAD 1387/02/15 ساعت 08:50 ق.ظ

نمی خواستم نفر اولی باشم که نظر می گذارد ولی ظاهرا کسی علاقه ای به نظر گذاشتن ندارد!
من فکر می کنم جواب دوم آیت الله سبحانی جواب محکم تری نسبت به جواب اول ایشان بود. البته دکتر کدیور هم در جواب دکتر سروش و جناب آقای مجتهد شبستری از همین شیوه و همین گونه آیات استفاده کردند. البته آیت الله منتظری هم پاسخی در این زمینه منتشر کرده اند. www.amontazeri.com/farsi

The one 1387/02/17 ساعت 12:08 ق.ظ http://booksociety.blogsky.com

۱. بسیاری فراموش می کنند که بحث دکتر سروش بحثی کلامی است و نه فلسفی یا روشنفکری. و سروش بسیاری از گزاره های متافیزیکی و عرفانی را از پیش پذیرفته است.
۲. به نظر من نتیجه ی صحبت های دکتر سروش رسیدن گزاره های فرا دینی است،‌ هر چند شخصا فقط در حوزه کلام حرکت کند
۳. مناظره تا قبل از تبیین کامل مبانی فکری(لوازم سخن) از طرف سروش بی فایده است.
۴. جای تعجب نیست اگر دکتر سروش از حرکت مجید مجیدی بیشتر تعجب کرده باشد تا مجید مجیدی از مصاحبه سروش

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد